دستگاه بستهبندی مواد غذایی خانگی، ابزارهایی بسیار مناسب برای کارگاهها و کسبوکارهای کوچک در منزل هستند. این دستگاهها با تنوع بالای خود، امکان بستهبندی انواع مختلف محصولات را فراهم میکنند، از جمله بستهبندی پودرها، حبوبات، خشکبار، ادویهجات، و حتی مایعات. دستگاههای وکیوم رومیزی، دستگاههای دوخت دستی و افقی، دستگاههای پرکن حجمی، و دستگاههای سیل کن از جمله مدلهایی هستند که برای استفاده در خانهها و کارگاههای کوچک طراحی شدهاند.
این دستگاهها به کارآفرینان خانگی این فرصت را میدهند که با صرف هزینه کمتر و فضای کم، محصولات خود را با بستهبندی مناسب و شکیل تولید و به بازار عرضه کنند. همچنین، این دستگاهها با توجه به نوع محصول و نیاز تولید، امکانات مختلفی از جمله پرکردن بستهها، دوخت نایلون یا پاکت و بستهبندی وکیوم کردن را فراهم میکنند. بهعلاوه، با استفاده از این دستگاهها میتوان برند خاص خود را بر روی بستهها درج کرده و یک کسبوکار خانگی با ریسک پایین و هزینه کم راهاندازی کرد.
انواع دستگاههای بستهبندی مواد غذایی
دستگاه بستهبندی مواد غذایی به عنوان یکی از اجزای حیاتی در فرآیند حفظ و ارائه محصولات به بازار، از تنوع بالایی برخوردارند. این تجهیزات بسته به نوع ماده غذایی، ویژگیهای بستهبندی و سطح اتوماسیون مورد نیاز، به دستههای مختلفی تقسیم میشوند. در ادامه به معرفی برخی از رایجترین انواع این دستگاهها میپردازیم:
۱- دستگاه بستهبندی مواد غذایی وکیوم
این دستگاهها برای حذف هوا از بستهبندی استفاده میشوند و مناسب برای مواد غذایی حساس به اکسیژن مانند گوشت، ماهی، و پنیر هستند. بستهبندی وکیوم به افزایش ماندگاری محصولات کمک شایانی میکند.
۲- دستگاه بستهبندی حرارتی (ترموفرمینگ)
این دستگاهها با استفاده از قالبهای حرارتی، بستهبندیهای سفارشی ایجاد میکنند. این فناوری برای تولید بستهبندیهایی با ظاهر حرفهای، مانند ظروف آماده مصرف یا بستههای مواد غذایی منجمد، به کار میرود.
۳- دستگاه سیل وکیوم
این نوع دستگاهها برای بستهبندی موادی که نیاز به حفاظت ویژه در برابر آلودگی و اکسیژن دارند، مناسب است. بستهبندی به صورت حرارتی مهر و موم میشود و محصول داخل آن تازه میماند.
۴- ستگاه بستهبندی پرکن حجمی و توزینی
این دستگاهها مخصوص موادی هستند که به صورت پودری، گرانولی، یا مایع بستهبندی میشوند. دقت بالا در توزین و پرکردن، از ویژگیهای این دستگاهها است.
۵- دستگاه شرینک پک
این دستگاهها با استفاده از فیلم پلاستیکی، بستهبندی محصول را با حرارت فشرده میکنند. این نوع بستهبندی مناسب برای محصولات چندتایی یا محافظت در برابر آسیبهای فیزیکی است.
۶- دستگاه بستهبندی سلفون کشی
این دستگاهها به سرعت محصولات را با لایهای از سلفون میپوشانند و در مواردی مانند بستهبندی نان، میوه و سبزیجات تازه، کاربرد دارند.
استفاده از دستگاههای بستهبندی مناسب، نه تنها باعث حفظ کیفیت مواد غذایی میشود، بلکه جذابیت محصول و رضایت مصرفکننده را نیز افزایش میدهد. انتخاب دستگاه مناسب به نوع محصول، ظرفیت تولید و اهداف کسبوکار بستگی دارد.
دستگاه بستهبندی انعطافپذیر
دستگاههای بستهبندی انعطافپذیر یکی از مهمترین ابزارهای نوین در صنعت بستهبندی هستند که برای تولید بستهبندیهای سبک، قابل تغییر و مقرونبهصرفه استفاده میشوند. این دستگاهها قابلیت ایجاد بستهبندیهایی از مواد مختلف نظیر کاغذ، فویل آلومینیوم و فیلمهای پلیمری را دارند که به دلیل وزن کم و انعطافپذیری بالا، در صنایع غذایی، آرایشی، دارویی و حتی الکترونیک کاربرد گستردهای یافتهاند.
بستهبندیهای تولیدشده توسط این دستگاهها به راحتی قابل سفارشیسازی هستند و از جذابیت بصری بالایی برخوردارند که به بازاریابی و جلب نظر مصرفکننده کمک میکند.
یکی از ویژگیهای برجسته این دستگاهها، امکان استفاده از فناوریهای پیشرفته مانند کنترل اتمسفر داخلی بستهبندی است که مانع رشد عوامل محیطی و افزایش سرعت واکنشهای شیمیایی داخل بسته میشود. این فناوری نهتنها به افزایش ماندگاری محصولات کمک میکند، بلکه کیفیت و تازگی آنها را نیز حفظ میکند.
از مزایای بستهبندی مواد غذایی میتوان به صرفهجویی در فضا، هزینه کمتر تولید، سهولت حملونقل و کاهش اثرات زیستمحیطی اشاره کرد. به دلیل استفاده از مواد اولیه کمتر و قابلیت بازیافت نسبی، این نوع بستهبندی گزینهای پایدارتر در مقایسه با بستهبندیهای سخت محسوب میشود. با این حال، چالشهایی مانند مقاومت کمتر در برابر ضربه و سوراخ شدن و مشکلات بازیافت در نبود زیرساختهای مناسب همچنان مطرح هستند.
به طور کلی، دستگاههای بستهبندی انعطافپذیر به دلیل انعطاف بالا، کاربرد گسترده و تکنولوژیهای پیشرفته، انتخابی مناسب برای کسبوکارهایی هستند که به دنبال کاهش هزینهها، بهبود بازاریابی و افزایش بهرهوری تولید در فرآیند بستهبندی محصولات خود هستند.
دستگاه بستهبندی وکیوم
دستگاههای وکیوم رومیزی در مدلهای متنوعی طراحی و عرضه شدهاند تا پاسخگوی نیازهای گوناگون از مصارف خانگی تا کسبوکارهای بزرگ و صنعتی باشند. این دستگاهها با ویژگیهای خاص خود، امکان بستهبندی حرفهای وکیوم را برای طیف وسیعی از مواد غذایی و محصولات فراهم میکنند.
مدل DZ260 بهعنوان کوچکترین و سادهترین دستگاه بستهبندی وکیوم رومیزی شناخته میشود. این دستگاه با طراحی جمعوجور، قابلیت وکیوم قوی و استفاده آسان، گزینهای ایدهآل برای مشاغل کوچک، استفاده خانگی، و حتی فروشگاههای محلی است. نسخه پیشرفتهتر این مدل، یعنی DZ260-PRO، علاوه بر حفظ ویژگیهای نسخه پایه، با پمپ وکیوم قویتر و کابین بزرگتر، مناسب کارگاههای کوچک و افرادی است که حجم بیشتری از وکیوم را نیاز دارند.
برای کسبوکارهای نیمهحرفهای و تولیدیهای کوچک، مدل DZ300 با طول دوخت 30 سانتیمتری و عملکرد مداوم انتخابی مناسب است. این دستگاه برای مشاغلی مانند بستهبندی خشکبار، قهوه، مواد غذایی خانگی و صنایع کوچک کاربرد فراوانی دارد. در ادامه، مدلهای حرفهایتر مانند RL500 که مجهز به امکان اتصال کپسول نیتروژن است، برای بستهبندی مواد حساس به اکسیداسیون، مانند گوشت، ماهی، و مواد غذایی خاص، یک انتخاب کاملاً حرفهای محسوب میشود.
در دستهبندی دستگاههای صنعتیتر، مدلهای DZ400 و DZ500 با طول دوختهای بیشتر و پمپهای قویتر برای تولیدیهای متوسط و بزرگ طراحی شدهاند. این دستگاهها با سرعت بالای بستهبندی و قابلیتهای پیشرفته، زمان و هزینه را برای تولیدکنندگان کاهش میدهند. برای بستهبندی حرفهای حبوبات و خشکبار، مدلهای ویژهای همچون DZ645 و DZ845 طراحی شدهاند که بستهبندیهایی زیبا، مکعبی و بسیار کمحجم ارائه میدهند و به همین دلیل در بازار فروش خشکبار و آجیل بسیار محبوب هستند.
در نهایت، دستگاه صنعتی DZ600SB با طراحی دو کابین و سرعت وکیوم بسیار بالا، برای تولیدکنندگان بزرگ و کارخانههایی که حجم بالایی از بستهبندی را انجام میدهند، گزینهای بیرقیب به شمار میرود. این دستگاه با عملکرد حرفهای وکیوم، توانایی بستهبندی انواع مواد غذایی، دارویی و صنعتی را با کیفیت بالا دارد.
هر یک از این دستگاهها، با توجه به نیاز و حجم کار شما، میتواند انتخابی مؤثر برای بهبود فرآیند بستهبندی و ارتقای کیفیت محصولات باشد.
دستگاه ترموفرمینگ
دستگاه ترموفرمینگ در فرآیند بستهبندی وظایف مشخصی را انجام میدهد که به چهار مرحله اصلی تقسیم میشوند. ابتدا در مرحله فرمدهی یا فرمینگ، رول پلاستیکی یا فیلم نازک مواد اولیه با حرارت کوره دستگاه نرم شده و با اعمال فشار وکیوم داخل قالب کشیده میشود تا شکل اولیه خود را بگیرد.
سپس در مرحله پر کردن یا فیلینگ، کالای مورد نظر، بسته به نوع آن (مایع، جامد یا مصرفی)، داخل ظروف بستهبندی قرار میگیرد. در مرحله بستن یا سیلینگ، بستهها بهطور کامل هوابندی شده و فرآیند بستهبندی تکمیل میشود. در نهایت، مرحله برش یا کاتینگ انجام میشود که طی آن بستهها از یکدیگر جدا میشوند. این برش بسته به نوع و اندازه بستهبندی، میتواند با عملیات حرارتی یا دستگاههای برش صورت گیرد.
دستگاه بستهبندی سخت
دستگاه بستهبندی جعبههای سفت و سخت برای بستهبندی انواع جعبهها مانند جعبههای هدیه، کفش، جواهرات و لوازم آرایشی طراحی شده است. این دستگاهها از سیستم کنترل PLC و رابط انسان-ماشین (HMI) برای سهولت کارکرد و تنظیم خودکار ابعاد جعبه بهره میبرند. همچنین با موتورهای سروو دوبل و سیستمهای پیشرفته، دقت بالا و سرعت تولید تا 20 جعبه در دقیقه را فراهم میکنند.
این دستگاهها دارای ویژگیهایی مانند تغییر سریع مدل جعبه، صفحه نمایش لمسی PLC برای تنظیمات آسان و قابلیت استفاده از مقوای 1-3 میلیمتر و کاغذ با وزن 80-300 گرم هستند. آنها برای تولید جعبههایی با ابعاد مختلف (طول 80-500 میلیمتر، عرض 60-400 میلیمتر و ارتفاع 12-120 میلیمتر) طراحی شدهاند و با استفاده از قطعات باکیفیت، پایداری و عمر طولانیتری دارند. بستهبندی چوبی دستگاهها برای حمل و نقل ایمن نیز فراهم است.
دستگاه سیل ظرف
دستگاه سیل ظروف یکی از دستگاههای محبوب و پرکاربرد در بستهبندی محصولات است که معمولاً برای دوخت درب ظروف یکبار مصرف به کار میرود. این دستگاهها معمولاً عملیات وکیوم یا تزریق گاز را انجام نمیدهند و تنها درب ظرف را با استفاده از یک لایه سلفون میپوشانند. بهدلیل قیمت مناسب و عملکرد ساده، دستگاههای سیل ظروف بهویژه در رستورانها، فروشگاهها و صنایع کوچک که نیازی به نگهداری طولانیمدت محصولات ندارند، استفاده میشوند.
از مزایای بستهبندی مواد غذایی میتوان به افزایش ماندگاری محصول، حفظ عطر و طعم، سرعت بالا در بستهبندی، جلوگیری از ورود آلودگیها، قابلیت چاپ روی درب ظروف و قیمت مناسب اشاره کرد. این دستگاهها بهدلیل شباهت ظاهری به بستهبندیهای سیل وکیوم و هزینه پایینتر، در بسیاری از صنایع برای بستهبندی سریع و اقتصادی محصولات مختلف به کار میروند.
دستگاه تولید بطری
مصرف بطریهای پلاستیکی به دلیل قیمت پایینتر و راحتی استفاده، جایگزین شیشه در بستهبندی نوشیدنیها شده است. این بطریها عمدتاً از دو نوع پلیاتیلن و پت تولید میشوند. دستگاه تولید بطری پلاستیکی معمولاً شامل سه بخش اصلی است: کوره برای گرم کردن پریفرم، دستگاه بادکن برای شکلدهی به بطری، و کمپرسور هوا. همچنین برای تولید درب بطری، از دستگاه تزریق درب استفاده میشود.
برای تولید بطریهای پلاستیکی، ابتدا پریفرمها با دستگاه تزریق ساخته شده و سپس با دستگاه بادکن، به شکل نهایی تبدیل میشوند. دستگاههای تولید بطری پلاستیکی به سه نوع دستی، نیمهاتوماتیک و تماماتوماتیک تقسیم میشوند. هزینه راهاندازی این خط تولید بستگی به نوع و مقیاس دستگاهها دارد.
مزایای استفاده از دستگاههای بستهبندی
افزایش بهرهوری
افزایش بهرهوری در کسبوکار به معنای استفاده بهینه از منابع برای دستیابی به نتایج بهتر با حداقل هزینهها و زمان است. یکی از مؤثرترین روشها برای افزایش بهرهوری تولید، استفاده از فناوریهای نوین و اتوماسیون فرآیندها است. دستگاههای اتوماتیک با سرعت و دقت بالا میتوانند فرآیندهای تولید را تسریع کرده و از هدررفت زمان و منابع جلوگیری کنند.
این امر علاوه بر کاهش هزینههای نیروی انسانی، کیفیت محصولات را نیز افزایش میدهد، زیرا احتمال خطاهای انسانی به حداقل میرسد. در نتیجه، کسبوکارها قادر خواهند بود با افزایش سرعت تولید و بهبود کیفیت، بهرهوری خود را ارتقاء دهند و در بازار رقابتی به موفقیت بیشتری دست یابند.
کاهش هدررفت مواد
کاهش هدررفت مواد یکی از مزایای بستهبندی مواد غذایی و اتوماسیون در فرآیند تولید است. در کارهای دستی، ممکن است به دلایل مختلف مانند پر کردن بیش از حد یا کمتر از حد مجاز، بستهبندی نامناسب یا استفاده بیمورد از مواد، هدررفت زیادی اتفاق بیفتد. دستگاههای اتوماتیک با دقت بالا در پرکردن، بستهبندی و نظارت بر کیفیت، میتوانند از این هدررفتها جلوگیری کرده و از مصرف بیرویه مواد جلوگیری کنند.
به عنوان مثال، دستگاههای پرکن مایعات به طور دقیق میزان مورد نیاز را پر میکنند و احتمال پر شدن بیش از حد یا کمتر از حد را به حداقل میرسانند. این دقت علاوه بر جلوگیری از هدررفت، به حفظ منابع و کاهش هزینههای تولید نیز کمک میکند.
سرعت بالای بستهبندی
سرعت بالای بستهبندی یکی از ویژگیهای برجسته دستگاههای بستهبندی اتوماتیک است که تأثیر قابل توجهی بر افزایش بهرهوری تولید و کارایی فرآیند تولید دارد. این دستگاهها با قابلیتهای خود قادرند تا فرآیند بستهبندی را به طور چشمگیری سریعتر از روشهای دستی انجام دهند. افزایش سرعت بستهبندی نه تنها به کاهش زمان تولید کمک میکند،.
بلکه توان تولید را بالا برده و به کسب و کار این امکان را میدهد که بتواند به راحتی با افزایش تقاضا و سفارشات مواجه شود. این امر در نهایت منجر به بهبود کارایی کلی و کاهش هزینههای تولید میشود. در نتیجه، دستگاههای بستهبندی اتوماتیک با افزایش سرعت فرآیند بستهبندی به شرکتها کمک میکنند تا تولیدات خود را در زمان کوتاهتری آماده و به بازار عرضه کنند.
استانداردهای بستهبندی مواد غذایی
بستهبندی مواد غذایی از جنبههای مختلفی به سلامت و ایمنی محصولات کمک میکند. بستهبندی مناسب نه تنها به حفظ کیفیت مواد غذایی کمک میکند، بلکه از فاسد شدن آنها نیز جلوگیری میکند. یکی از استانداردهای بستهبندی مهم برای بستهبندی مواد غذایی، استاندارد EN 15593 است که توسط سازمانهای بهداشتی اروپا تنظیم شده است. این استاندارد به شناسایی و ارزیابی خطرات و ریسکهای مرتبط با بستهبندی مواد غذایی میپردازد و با استانداردهای بینالمللی همچون ISO 9001، که بر تضمین کیفیت محصولات تمرکز دارد، و ISO 22000، که به ایمنی مواد غذایی اختصاص دارد، همراستا و هماهنگ است.
بستهبندی مواد غذایی باید به گونهای طراحی شود که به راحتی در دسترس مصرفکنندگان قرار گیرد و در حین حمل و نقل مشکلی ایجاد نشود. همچنین این بستهبندیها باید از مواد بهداشتی و ایمن برای مواد غذایی تهیه شوند تا سلامت مصرفکنندگان تضمین شود. استانداردهای بستهبندی علاوه بر تأکید بر حفظ کیفیت، به بهبود عملکرد شرکتها در ارائه محصولات کمک میکند و از لحاظ ایمنی برای مصرفکنندگان بسیار حائز اهمیت است.
قوانین بهداشت مواد غذایی
حداقل ضوابط فنی و بهداشتی برای واحدهای بستهبندی مواد غذایی فرآوری شده توسط سازمان غذا و دارو تدوین شده است تا از سلامت و کیفیت محصولات غذایی اطمینان حاصل شود. این ضوابط به منظور هماهنگی با تغییرات فناوری و استانداردهای بستهبندی جهانی بهطور مستمر بهروزرسانی میشود. این ضوابط شامل تجهیزاتی است که باید در خطوط تولید و بستهبندی مختلف مواد غذایی، نظیر آبغوره، گلاب، مربا، عسل، رب گوجهفرنگی، ترشی و شور، خامه، روغنها، پودر ژله و دیگر محصولات، بهکار گرفته شوند.
از جمله تجهیزات اساسی میتوان به مخازن ذخیره مناسب، سیستمهای پاستوریزاتور، دستگاههای پُرکن و دربندی خودکار، دستگاههای شستشو و بخاردهی ظروف، و سیستمهای لیبلزن اشاره کرد. رعایت اصول بهداشتی نیز در تمامی مراحل تولید، از انبارداری تا بستهبندی، ضروری است. برای مثال، در هنگام انتقال و باز کردن بستهبندی محصولات فله، باید دقت ویژهای در جلوگیری از آلودگی ثانویه بهعمل آید و از پرسنل آموزشدیده برای رعایت بهداشت فردی استفاده شود. همچنین استفاده از ظروف مناسب برای بستهبندی محصولات داغ (با دمای بالای 65 درجه سانتیگراد) و رعایت الزامات مربوط به شرایط حمل و نگهداری مواد غذایی، از دیگر موارد حائز اهمیت در این ضوابط است.
استانداردهای ISO
بستهبندی مواد غذایی علاوه بر داشتن ویژگیهای کاربردی، باید مطابق با استانداردهای بینالمللی باشد تا سلامت و کیفیت محصولات تضمین شود. استانداردهای ISO در این زمینه نقش مهمی ایفا میکنند. استاندارد ISO 9001 مربوط به مدیریت کیفیت است و بر لزوم حفظ بالاترین کیفیت در تمامی مراحل تولید تا بستهبندی مواد غذایی تأکید دارد تا سلامت مصرفکنندگان تضمین گردد. ISO 22000 نیز بر ایمنی مواد غذایی متمرکز است و هدف آن کاهش خطرات مرتبط با غذا است تا مواد غذایی از آلودگیها مصون بمانند.
استاندارد ISO 14001 برای مدیریت زیستمحیطی طراحی شده است و از تولیدکنندگان مواد غذایی میخواهد که به کاهش استفاده از مواد آلاینده مانند پلاستیک در بستهبندی توجه ویژه داشته باشند. علاوه بر این، گواهینامه SQF (Safe Quality Food) برای تضمین ایمنی و کیفیت مواد غذایی بهکار میرود. رعایت این استانداردهای بستهبندی نه تنها سلامت و ایمنی محصولات را تضمین میکند، بلکه موجب افزایش اعتماد مصرفکنندگان و دستیابی به موفقیت در بازارهای جهانی میشود.
قوانین FDA
مقررات FDA در خصوص مواد تماس با غذا برای اطمینان از ایمنی بستهبندیهای غذایی طراحی شده است. تولیدکنندگان مواد غذایی باید از مواد خام تایید شده یا مواد تایید شده از طریق سیستم اطلاعرسانی تماس با غذا (FCN) استفاده کنند. این مواد باید به گونهای طراحی شوند که هیچگونه خطراتی برای مصرفکنندگان نداشته باشند و در صورت تماس مستقیم با غذا، میزان مهاجرت آنها به غذا محدود شود. علاوه بر این، مقررات FDA استفاده از چسبها و پوششها در بستهبندیهای مواد غذایی را تحت شرایط خاصی قرار میدهند تا از تماس مواد بستهبندی با غذا جلوگیری شود.
این مقررات در کد مقررات فدرال (CFR) و در بخشهای مختلف عنوان 21، از جمله بخشهای 175 و 176، آورده شده است که مواد تایید شده برای استفاده در بستهبندیهای غذایی را فهرست میکند و محدودیتهایی برای میزان مهاجرت آنها به غذا تعیین میکند. مجموعه Mallard Creek Polymers (MCP) با تولید پلیمرهایی که ویژگیهای خاصی برای انطباق با این مقررات دارند، به تولیدکنندگان کمک میکند تا بستهبندیهای مطابق با FDA تولید کنند و از ایمنی غذا در طول فرآیند تولید و مصرف اطمینان حاصل کنند.
جمعبندی
دستگاه بستهبندی مواد غذایی در انواع مختلف طراحی شدهاند تا نیازهای متنوع بازار را پاسخ دهند، از جمله برای کسبوکارهای خانگی و صنعتی. این دستگاهها شامل انواع بستهبندی وکیوم، ترموفرمینگ، سیل وکیوم، پرکن حجمی، شرینک پک و سلفون کشی هستند که هرکدام با ویژگیهای خاص خود به بهبود بهرهوری تولید و حفظ کیفیت مواد غذایی کمک میکنند.
دستگاههای وکیوم برای بستهبندی مواد حساس به اکسیژن مانند گوشت و ماهی، دستگاههای ترموفرمینگ برای تولید بستهبندیهای سفارشی، و دستگاههای سیل وکیوم برای جلوگیری از آلودگی و اکسیژن در بستهبندیها به کار میروند. دستگاههای شرینک پک و سلفون کشی نیز برای محافظت از محصولات در برابر آسیبهای فیزیکی و بستهبندی مواد تازه مثل نان و سبزیجات استفاده میشوند. علاوه بر این، دستگاههای بستهبندی انعطافپذیر به دلیل هزینه کمتر و استفاده از مواد قابل بازیافت گزینههای پایدار و مقرونبهصرفهای برای صنایع مختلف به شمار میآیند.
رعایت استانداردهای بهداشتی و ایمنی مانند EN 15593، ISO 9001، ISO 22000 و قوانین بهداشت مواد غذایی FDA برای تضمین سلامت و ایمنی محصولات ضروری است. این استانداردهای بستهبندی به تولیدکنندگان کمک میکنند تا بستهبندیهایی مطابق با الزامات بینالمللی تولید کنند و اعتماد مصرفکنندگان را جلب کنند. در نهایت، انتخاب دستگاه بستهبندی مناسب بستگی به نوع محصول و ظرفیت تولید دارد و میتواند به بهبود کیفیت، افزایش سرعت تولید و کاهش هزینههای کسبوکار کمک کند.
